ใครๆ ก็พูดได้ว่า ควรรับคำวิจารณ์ให้ได้ แต่เชื่อไหมว่า คนพูดก็ทำไม่ได้ ถ้าเกิดกับตัวเอง

วันก่อนพูดถึงฝั่งผู้ให้ feedback ไปแล้ว ว่าถ้าอยากเพิ่มโอกาสให้คนฟังรับคำวิจารณ์นั้นไปปรับปรุง (ซึ่งถือว่าเป็น feedback แบบหนึ่ง) ต้องรู้จักวิธีการคิด และวิธีการพูดเพื่อทำให้คำวิจารณ์นั้นเปลี่ยนกลายเป็น feedback ที่มีคุณภาพมากขึ้น

แล้วถ้าเราต้องเป็นคนรับบ้างล่ะ จะยอมรับ feedback หรือ คำวิจารณ์ได้แค่ไหนกัน? มันไม่ง่ายเหมือนตอนที่เราเป็นฝ่ายพูดนะครับ โดยเฉพาะการรับ feedback เชิงลบ เพื่อให้ปรับปรุงตัวเอง

ที่ว่ายาก เพราะมันจะมาในหลายแบบ ความแรงก็มีหลายระดับ ตั้งแต่ การ complain การด่า การต่อว่า การติเตียน การวิจารณ์ ไปจนถึง การให้ feeedback อย่างสร้างสรรค์ (constructive feedback)

เราเลือกไม่ได้ครับ ว่าจะเจอแบบไหน

แต่...สิ่งที่เราเลือกได้ คือ วิธีการกลั่นเอาข้อมูลดีๆ ออกจากคำพูดเหล่านั้น เพื่อนำไปทำให้ตัวเราดีขึ้นได้ และได้ประโยชน์เต็มๆ แก่ตัวเราเองครับ วิธีการที่ผมใช้ก็คือ

1. ตั้งสติก่อน
นี่เป็นจุดแรกที่หลายคนจะพลาดและตกหลุมพรางทางอารมณ์ เพราะไม่ว่าจะให้ feedback ดีแค่ไหน มันก็ยังเป็นการพูดถึงตัวเราของเรา ซึ่งมันจะเกิดกลไกป้องกันตัวทางจิตใจ (defence mechanism) โดยอัตโนมัติ และจนหาเหตุผลอธิบายว่าตัวเองไม่ผิด เช่น คิดว่าคนพูดอคติ ไม่รู้เหตุผล หรือ เกลียดเรา ฯลฯ

ถ้าแค่เริ่มต้น ไม่คุมสติและมโนไปไกลแล้ว จะไม่เหลือใจไว้รับ feedback เลย เพราะคุณจะหาทางโต้ตอบผู้พูดกลับ หรือ ทำหูดับเพิกเฉยไป สุดท้ายคุณจะไม่ได้โอกาสดีๆ ในการพัฒนาตัวเองเลย

2. พยายามทำความเข้าใจว่า ผู้พูดต้องการสื่ออะไร และ พฤติกรรมไหนที่เป็นปัญหา
ตรงนี้ต้องมีทักษะการจับใจความสำคัญ ซึ่งมันจะช่วยให้ เราแยก "น้ำ" ออกจาก "เนื้อ" ได้

นอกจากการ "ฟังอย่างตั้งใจ" ให้ใช้ "การถามเพื่อเข้าใจ" ด้วย จะช่วยให้ทั้งสองฝ่ายเข้าใจตรงกันมากขึ้น ว่าสิ่งใดเป็นปัญหา และ ปัญหานั้นเกิดจากพฤติกรรมไหน เช่น ถ้าเขาบอกว่าคุณทำงานแย่ ลองถามดูว่า สิ่งที่ว่าแย่นั้น คือ อะไร? แล้วมันส่งผลยังไงบ้าง? ตรงนี้จะช่วยให้เราเข้าใจมากยิ่งขึ้น เขาพูดมา เราถามกลับได้ไม่ผิดครับ

3. พิจารณาว่า feedback นั้นเป็นจริงหรือไม่ และให้ประโยชน์อะไรกับเราบ้าง
ไม่ใช่ทุก feedback จะเป็นข้อเท็จจริง (fact) หรือมีประโยชน์ แต่ถึงอย่างนั้นยังไง ก็ควรขอบคุณผู้ให้ตามมารยาท
แต่หากดูแล้วเป็นจริงและควรหาแนวทางการแก้ไข

4. คิดวิธีการปรับปรุง
ตรงนี้ อาจใช้การตั้งคำถาม ทำไม 5 ครั้ง (5 why) เพื่อดูสาเหตุว่าเพราะเหตุใดเราถึงทำสิ่งนั้น เพื่อจะได้แก้ปัญหาพฤติกรรมเราที่ราก จึงจะมีประสิทธิภาพ เจอปัญหาแล้ว อย่าลืมเขียนแนวทางการแก้ด้วยนะครับ

5. ติดตามผลการเปลี่ยนแปลง
เมื่อทำตามวิธีแก้ปัญหา หรือ ปรับการกระทำของเราแล้ว ต้องติดตามการเปลี่ยนแปลงด้วย โดยอาจจะสังเกตตัวเอง หรือ ลองสอบถามคนที่ให้ feedback ได้ เพื่อดูว่าเรามีการพัฒนาแค่ไหน ปัญหาต่างๆ ลดลงไหม?

ถ้ายัง ลองวิเคราะห์ปัญหาแบบข้อ 4 อีกครั้ง เผื่อว่าอาจจะแก้ไขผิดจุด
เมื่อทำไปเรื่อยๆ คุณก็จะเรียนรู้และพัฒนาอย่างต่อเนื่องครับ

ประโยชน์จากการรับ feedback นั้น มันไม่ได้ไปอยู่กับใครเลยนะ เมื่อคุณพัฒนาขึ้น ชีวิตคุณก็ดีขึ้นเองไม่มีใครมาแย่งผลของมันไปจากเราได้
สุดท้ายมันจะกลายเป็นต้นทุนของเรา เพื่อสร้างคุณภาพชีวิตที่ดีต่อตัวเอง อย่างน้อยที่สุด ก็ได้ทักษะในการรับ feedback ให้เป็น และไม่ต้องเดือดร้อนจนดิ้นกับคำวิจารณ์ หรือ feedback ที่เข้ามาในชีวิตมากจนเกินไปนัก

เพราะ ชีวิตคนเราเลี่ยงคำวิจารณ์และ feedback ไม่ได้หรอกครับ มันมีมาเรื่อยๆ ไม่ว่าเราจะทำดีแค่ไหน ใกล้ความเพอร์เฟคเท่าไรก็ตาม
อยู่กับมัน กลั่นกรองให้เหลือข้อมูลที่ประโยชน์ เพื่อปรับปรุงตัวเราให้ดีขึ้นกว่าเดิมในทุกๆ วัน ดีกว่าไม่รู้จะไปปรับอะไรเลย แล้วอยู่เฉยๆ แบบเดิมจนไม่พัฒนาน่ะครับ